Të rritesh është një kurth. Jemi në telashe të mëdha nëse fillojmë ta marrim veten shumë seriozisht. Atëherë ne ndalojmë së qeni të lumtur. Dhe nëse nuk ka fat, ku është kuptimi? Nuk duhet harruar të luajë. Vetëm mendjet lozonjare dhe kurioze bëjnë ndërhyrje. Problemi nuk është kurrë në qiell, është gjithmonë në kokë. Kur bën diçka për një fëmijë, ke bërë diçka kundër tij.
Dhe po… Truri juaj do t’ju vrasë ditën nëse nuk gjeni një Renault Twingo portokalli me një gjirafë në çati që balancon dhe përpiqet të mos bjerë…
Praktikoni fatin tuaj…
Kjo do të ishte ajo që dëgjoni në kokën tuaj si një jehonë e bisedës me Urosh Petroviqin, njeriun më të zgjuar në vendin tonë që mbolli saktësisht 1174 pemë.
Uroš Petrović shkruan libra të dedikuar si për fëmijë ashtu edhe për të rritur. Është diplomuar për teknologji, por përveç letërsisë, merret edhe me fotografi. Ai për disa vite ka qenë president i Mensës në Serbi. Ai është bashkautor i sistemit NTC të të mësuarit përmes lojës. Ai ka dizenjuar disa lojëra tavoline, është autor i kuizit Labyrinth dhe ka përpiluar pyetje për kuizin Potter. Njeriu me koeficientin më të lartë të inteligjencës në vendin tonë ende thotë se është “hard humbës” për disa gjëra.
Mbrëmë, Uroš ishte në Mitrovicë, ku kaloi orë të tëra në Ujori duke u shoqëruar me fëmijë dhe të rritur, duke u pyetur gjëegjëza, duke lëvizur spirale dhe duke i detyruar të përdorin armën më të fuqishme në botë – trurin e tyre.
Nëse pyet Uros se cila është enigma më e madhe në botë, e cila shqetëson edhe njerëzit më inteligjentë të planetit, përgjigja është:
“Puzzli më i madh në botë është se cili është kuptimi i jetës.” Çështja është të kërkojmë, sepse po ta zbulonim, nuk mendoj se do të ishim të lumtur sepse nuk do të mbetej asgjë për të kërkuar dhe ky është një problem i madh. Kam takuar njerëz shumë të zgjuar dhe gjithmonë i pyes se çfarë mendojnë, cili është kuptimi i jetës. Pres gjithmonë një përgjigje interesante dhe e marr gjithmonë. Kështu, për shembull, Tony Parsons më është përgjigjur: “Më shumë jetë”, pra kuptimi i jetës është më shumë jetë. Ljuba Ršum tha – fitorja është e pakuptimtë. E shoh këtë, dhe ky është një ngushëllim për mua, askush nuk mund ta zbulojë. Disa gjëra ekzistojnë për të mos u zbuluar. Është vetëm dëshmi se kuptimi është në udhëtim, në arritjen e një zgjidhjeje. Vetëm kur zbulohet zgjidhja, ajo duhet të shkojë diku më tej, dhe përtej kësaj zgjidhjeje, nuk ka më tej, kështu që do të ishte problem”.
Uroš këmbëngul që ai t’u drejtohet njëkohësisht fëmijëve dhe nxënësve të shkollave të mesme, studentëve dhe të rriturve. Fëmijët dhe të rinjtë sot kalojnë shumë më tepër kohë me asetet dixhitale sesa disa breza të vjetër, dhe kjo mund t’ua prishë imagjinatën…
“Ja një shembull. Më parë, i jep një fëmije një kuti këpucësh, ata bëjnë një kështjellë, një anije, çdo gjë të gjallë që u vjen në mendje dhe pastaj të gjitha dritat ndizen në trurin e tyre… Ata duhet të imagjinojnë, të shohin se ku qëndrojnë gjërat, si të bëjnë. ato… Shumë më tepër drita ndezin në atë mënyrë (unë i quaj neurone kështu që nuk dua të përdor shprehje profesionale) dhe kur ai merr një lodër të përfunduar, dhe merr 50 prej tyre, atëherë asnjëra prej tyre nuk do të thotë asgjë për të. atë, ai i mori të gjitha për mirë dhe nuk ka absolutisht asnjë mendje aventureske siç do të ekzistonte ndryshe. Kështu ata janë me aftësi të kufizuara. Por nuk më pëlqen të akuzoj fëmijët për asgjë. Ata janë thjesht të ndryshëm, të mirëpritur në botën e re. Ata do të jenë më të aftë në mënyrë dixhitale dhe do të humbasin në një rrugë të gjatë. Sigurisht, dorëshkrimi më i madh i mençurisë është masa. Problemi i vërtetë është se ata shpenzojnë shumë kohë me teknologjinë. Unë nuk jam kundër, ata duhet të familjarizohen me teknologjinë, por duhet të gjejnë masën e duhur, që është gjëja më e vështirë. Për shembull, ne kemi disa shkolla të Beogradit ku 80% e fëmijëve kanë një lloj çrregullimi të të folurit. Kjo nuk ka ndodhur kurrë në histori, por ndoshta është një paralajmërim se fjalimi do të përdoret gjithnjë e më pak në kohët në vijim. Na pëlqeu – nuk na pëlqeu, është aty dhe duhet të shohim që gjithsesi gjendet kjo masë, për të ndihmuar prindërit, edukatorët, mësuesit për ta gjetur atë”.
Sistemi NTC nënkupton një sistem më modern të të mësuarit përmes lojës. Nga Uroš mësojmë se zhvillimi i trurit, d.m.th. ndriçimi i atyre pjesëve të papërdorura gjatë, të mundshme edhe kur ka mbaruar fëmijëria. Njeriu gjithmonë mund të përmirësojë teknikën dhe mënyrën se si e përdor trurin dhe nuk është kurrë vonë.
“Sa më shpejt të filloni, aq më mirë.” Ju mund të bëni diçka gjatë gjithë jetës tuaj, por sa më herët, aq më mirë, ndërsa truri është më plastik, më shumë mund të bëhet. Në moshë të re, prindërit duhet t’i sigurojnë fëmijës sa më shumë ndjesi – muzikë, tinguj, lojëra jashtë, lexim – është shumë e rëndësishme, vizatimi, që është një aftësi e nënvlerësuar. Ndiqni atë që është interesante për të, sepse ajo që është interesante për fëmijën, nuk ka asnjë problem. Nëse është i mërzitur me diçka, ka rezistencë dhe më pas gjërat bëhen më të vështira. Duhet t’u zhvillojmë zakonet e punës, që të mësojnë por përmes lojës… Epo, këtë kam bërë për një pjesë të mirë të jetës sime dhe sonte po e tregoj në veprim. Dhe këshilla për prindërit është – çdo gjë që bëni për fëmijën tuaj është e mirë, përveç kur bëni diçka në vend të tij. Kur bën diçka për të, ke bërë diçka kundër tij”.
Fëmija duhet të ketë detyrimet e tij, dhe disa kufizime, por, vëren bashkëbiseduesi ynë, brenda atyre kufizimeve, të përcaktuara saktësisht, ai duhet të ketë liri të plotë.
“Fëmijët kuptojnë gjithçka shumë më mirë se të rriturit.” Ata zgjidhin enigmat më mirë se të rriturit. Me kalimin e kohës vjen deri te disa dhe fëmijët që kanë shumë më tepër imagjinatë, guxim dhe shpirt se të rriturit, në një moment kalojnë një kufi të caktuar, kur gjithçka fillon të frenohet, të brumoset, kur fitojnë njohuri, edukim dhe përvojë, por fatkeqësisht shumë humbin gjërat më të çmuara që nga fëmijëria. E shoh si misionin tim – që sa më shumë prej tyre të rriten, por të ruajnë diçka nga fëmijëria, sepse atëherë kemi njerëz që bëjnë depërtime në fusha të ndryshme. Përndryshe edhe ata që merren me profesionet më të rënda (dhe pyetja është se cili është profesioni më i rëndë???) edhe të tillë nëse pushon së luajturi është në hall të madh”.
SpongeBob thotë: Unë jam rritur i gjithi tani – duhet të kem snot, nuk ha më biskota, duhet të dëgjoj xhaz dhe të jem i mërzitshëm. Çfarë do të thotë të mbash në vete një pjesë të fëmijërisë?
“Mendoj se është kurioziteti dhe sensi i lojës. Sepse është një problem vërtet i madh nëse filloni të bëni ndonjë punë serioze dhe ndaloni së luajturi, kur filloni ta merrni veten shumë seriozisht. Kam takuar shumë njerëz të tillë dhe ata nuk janë më të lumtur. Dhe kur nuk je i lumtur, kuptimi i jetës vihet në pikëpyetje. Shumë bien në atë kurth. Është gjithashtu e rrezikshme, për shembull, kur njerëzit futen në një rrëmujë, dhe unë e shoh atë shpesh, madje kam një program për të dalë nga gropa, sepse nëse ditët tuaja fillojnë t’i ngjajnë njëra-tjetrës, truri juaj fillon t’i fshijë ato ditë. . Sikur as nuk i ke jetuar. Kur dua t’i bëj njerëzit ta kuptojnë këtë, u them atyre: – Keni ardhur këtu për të ndenjur, keni parë dhjetëra makina gjatë rrugës… Ju kujtohet ndonjë prej tyre? Askujt, sigurisht, nuk i kujtohej asnjëri prej tyre, edhe pse i shikonin, bënin kujdes që të mos shkelnin… – Po sikur të shihnit një Renault Twingo të vogël portokalli me një gjirafë në çati që përpiqej të ruante ekuilibrin? Epo, ja ku historia do të ishte ndryshe… Të gjithë do ta vënë re, do ta kujtonin, do ta fotografonin, do të flisnin për të… Ky është ndryshimi. Kur del nga rruga, jashtë zakonit, truri zgjohet dhe mund të themi se jetuam atë ditë. Dhe nëse rezulton se nuk ka shumë Renault me gjirafa në çati, mund t’i bëjmë vetë. Më pëlqen shumë t’i bëj ato.”
Dikush tha se sa më i zgjuar të jetë një njeri, aq më i trishtuar është. Uros thotë se është e vërtetë… Disi…
“Për disa vite kam qenë president i Mensa-s dhe kam takuar shumë njerëz me inteligjencë të lartë logjike (që nuk do të thotë se edhe inteligjencat e tjera të tyre janë në nivel të lartë) dhe ka një përqindje pak më të lartë të depresionit tek ata sesa tek njerëzit e tjerë. …”
Duket se një person më i zgjuar sheh më mirë, vëren më mirë, i lidh gjërat më mirë dhe ka fuqinë të parashikojë me vizion se ku çon gjithçka. Ndoshta kjo është arsyeja pse ata janë në depresion të lehtë. Megjithatë, Uroš beson se kjo nuk është vendimtare për gjendjen shpirtërore, sepse, imagjinoni, lumturia mund të praktikohet.
“E dini, lumturia nuk është diçka që ju jepet.” Fati praktikohet. Ka njerëz që fokusohen në gjërat e këqija. Më pëlqen ky qytet dhe mund të fokusohesha në diçka që nuk është e mirë, por u fokusova te shpirti i njerëzve, dinamika e qytetit dhe është e mrekullueshme për mua. Nëse me të vinte dikush që e shikon botën negativisht, që është vazhdimisht në humor negativ, nëse nuk përdor një term më të fortë, ai do të fokusohej në diçka të keqe, që e ka çdo qytet dhe do të ishte nervoz atje, ndryshe nga unë. . Dhe është e mrekullueshme për mua. Fati praktikohet dhe nuk është aspak i lehtë, por është fitimprurës. Përndryshe, asgjë nuk ka kuptim”.
I pyetur se sa inteligjencë ka ky lloj, Uroš përgjigjet se këto janë teori shkencore dhe se për rrjedhojë janë të mërzitshme dhe të mërzitshme.
“Varet se cili autor është marrë me to. Janë nga 7 deri në 107, varet si i nuancojmë grupet… Është një teori që më bezdis… nuk më pëlqen. Dhe kur mbaj leksione në universitet katër herë për një orë e gjysmë, nuk përdor asnjë përkufizim shkencor, se jam i MIRËZITSHËM! Dhe nuk më pëlqen t’u bëj të tjerëve atë që nuk më pëlqen të më bëjnë mua, dhe pastaj flas serbisht, një gjuhë e bukur. Pra, sa lloje të inteligjencës ekzistojnë? Ka aq sa mendon se ka dhe ke të drejtë”.
E pyesim nëse kjo do të thotë se ka mundësi të jemi budallenj dhe të kufizuar në një fushë të jetës, ndërsa në një tjetër shkëlqejmë…
“Ashtu është. Unë jam një humbës total për shumë gjëra”.
Përfundimi është se nuk ka asnjë person krejtësisht inteligjent dhe nuk ka as një budalla të përsosur. Mund të mësosh diçka nga të gjithë, thotë Uroš.
“Sigurisht që nuk ka njeri dhe nuk ka njeri prej të cilit të paktën nuk mund të mësohet diçka, edhe nëse nuk është mënyra e duhur për të bërë gjërat. Dhe ne priremi të gjykojmë shpejt gjithçka… Ne priremi të shohim anën negative të gjithçkaje. E kam edhe mes miqve të mi. Për shembull, kam një shok që është jashtë mendjes si metropat, i cili është në humor të keq kur ka re në qiell, duke mos e kuptuar se problemi nuk është në qiell, por gjithmonë në kokën e tij. Ideja është që të jetë sa më bukur që të jetë e mundur.”
Kjo ngjarje shënon fillimin e Eco Art Fest, organizuar nga “Aquarius” nga Mitrovica, ndërsa këtë vit festivali mbështetet nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim SDC.
Teksti: Ivana Vanovac. Burimi i tekstit: Radio Mitrovica Veri >>
Fotot: Milenija Mitkoviq